Wstęp
W trakcie pierwszych wieków chrześcijaństwa, wiele różnych tekstów i pism próbowało odpowiadać na pytania dotyczące życia i nauk Jezusa. Nie wszystkie te teksty, znane jako ewangelie, zostały zaakceptowane jako autentyczne przez wczesny Kościół. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tym „zakazanym” lub „odrzuconym” ewangeliom, próbując zrozumieć, dlaczego nie znalazły one miejsca w kanonie Nowego Testamentu.
Definicja: Czym są Ewangelie?
Zanim przejdziemy do omówienia odrzuconych ewangeli, warto zrozumieć, czym jest ewangelia. Słowo „ewangelia” pochodzi od greckiego słowa „euangelion”, które oznacza „dobrą nowinę”. W kontekście Nowego Testamentu, ewangelie to relacje na temat życia, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.
Ewangelie kanoniczne a apokryficzne
Ewangelie kanoniczne
Kościół katolicki uznaje cztery Ewangelie: według Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Te cztery teksty stanowią podstawę chrześcijańskiej wiary i teologii. Są one uznane za kanoniczne, co oznacza, że zostały uznane za autentyczne i wiarygodne źródła na temat życia Jezusa.
Ewangelie apokryficzne
Ewangelie, które nie zostały włączone do kanonu, są często nazywane „apokryfami” lub „ewangeliami apokryficznymi”. Słowo „apokryf” pochodzi od greckiego słowa „apokryphos”, które oznacza „ukryty” lub „tajemniczy”.
Przykłady odrzuconych ewangeli
Wśród najbardziej znanych odrzuconych ewangeli znajdują się Ewangelia Tomasza, Ewangelia Piotra, Ewangelia Marii Magdaleny i Ewangelia Judasza.
Ewangelia Tomasza
Ewangelia Tomasza jest jednym z najbardziej znanych apokryfów. Zawiera ona 114 wypowiedzi przypisywanych Jezusowi, niektóre z nich są podobne do tych, które można znaleźć w kanonicznych ewangeliach, ale wiele z nich jest unikalnych dla tego tekstu.
Ewangelia Piotra
Ewangelia Piotra zawiera szczegółowy opis cierpienia, śmierci i zmartwychwstania Jezusa, który znacznie różni się od relacji przedstawionych w kanonicznych Ewangeliach. W Ewangelii Piotra znajdują się również niektóre kontrowersyjne elementy, takie jak twierdzenie, że Żydzi bezpośrednio zlecili śmierć Jezusa.
Ewangelia Marii Magdaleny
Ewangelia Marii Magdaleny jest jednym z najbardziej znanych tekstów apokryficznych, częściowo ze względu na swoje unikalne przedstawienie Marii Magdaleny jako jednej z najważniejszych uczniów Jezusa. Wiele osób interpretuje ten tekst jako dowód na to, że kobiety odgrywały ważną rolę w wczesnym chrześcijaństwie.
Ewangelia Judasza
Ewangelia Judasza to kolejny znany apokryf, który został odkryty dopiero w XX wieku. Ten tekst przedstawia Judasza w zupełnie innym świetle, sugerując, że był on najważniejszym uczniem Jezusa, który zdradził go tylko na jego własne życzenie.
Dlaczego te Ewangelie zostały odrzucone?
Nie ma jednej prostej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ proces tworzenia kanonu Nowego Testamentu był skomplikowany i trwał przez wiele wieków. Jednak są pewne powody, dla których te Ewangelie mogły zostać odrzucone.
Sprzeczności teologiczne
Niektóre z tych ewangeli prezentują nauki, które są sprzeczne z tym, co Kościół uważał za prawdziwe. Na przykład, w Ewangelii Tomasza, Jezus mówi, że „Królestwo Boże jest w was i na zewnątrz was”, co niektórzy interpretowali jako sprzeczne z nauczaniem o zmartwychwstaniu ciała.
Pochodzenie i autorytet
Innym powodem odrzucenia tych ewangeli mogło być ich pochodzenie. Wielu uczonych wierzy, że te teksty nie mogły być napisane przez osoby, którym przypisują autorstwo, ponieważ zostały napisane zbyt późno. Na przykład, Ewangelia Tomasza prawdopodobnie powstała w II wieku n.e., długo po śmierci Tomasza.
Polityka kościelna
Niektórzy historycy sugerują, że decyzje o tym, które teksty powinny być włączone do kanonu, były częściowo motywowane polityką. Na przykład, Ewangelia Marii Magdaleny mogła zostać odrzucona, ponieważ promowała większą rolę kobiet w Kościele, co nie było akceptowane przez niektóre frakcje Kościoła.
Zakończenie
Odrzucone ewangelie stanowią fascynujący aspekt historii chrześcijaństwa. Pomimo tego, że nie są one uznawane za kanoniczne przez większość współczesnych chrześcijańskich denominacji, nadal dostarczają cennych informacji na temat różnorodności wczesnych chrześcijańskich poglądów i praktyk.
Warto jednak pamiętać, że te teksty, choć są częścią historycznej dyskusji na temat życia i nauk Jezusa, nie są uważane za autorytatywne przez większość współczesnych chrześcijańskich Kościołów. Z tego powodu, podczas gdy są one wartościowym materiałem do studiowania historii chrześcijaństwa, nie powinny być traktowane jako źródła doktryny chrześcijańskiej.
Źródła
- Ehrman, B. D. (2003). „Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew”. Oxford University Press.
- Pagels, E. (1979). „The Gnostic Gospels”. Random House.
- Robinson, J. M. (ed.) (1990). „The Nag Hammadi Library in English”. HarperCollins.
Pamiętaj, że nauka jest procesem ciągłego odkrywania i zrozumienia. Odrzucone ewangelie są częścią tego procesu, choć nie są one uznawane za kanoniczne, nadal są one wartościowym elementem naszego zrozumienia historii chrześcijaństwa. Czytając te teksty, pamiętaj, że są one tylko jednym z elementów szerszego obrazu, który stopniowo się wyłania.
