Święty Tomasz z Akwinu jest jednym z najważniejszych filozofów i teologów w historii chrześcijaństwa, znany przede wszystkim z rozwinięcia teorii teologii naturalnej i wprowadzenia elementów filozofii Arystotelesa do myśli chrześcijańskiej. W swoich pracach, zwłaszcza w „Summa Theologiae”, poświęcił wiele uwagi kwestiom związanym z naturą człowieka, w tym różnicom między mężczyznami a kobietami.
Tomasz a Kobieta jako Część Stworzenia
Natura Kobiety według Tomasza
Tomasz z Akwinu, kierując się filozofią Arystotelesa, uznawał kobiety za część naturalnego porządku stworzenia. W przeciwieństwie do niektórych swoich poprzedników, nie uważał kobiety za mniejszego lub gorszego człowieka. Niemniej jednak, uznawał, że kobieta jest „niepełnym” mężczyzną z perspektywy biologicznej. Takie rozumowanie wynikało z poglądów Arystotelesa na rozmnażanie, które dominowały w czasach Tomasza.
Kontekst Kulturowy
Ważne jest, aby zrozumieć, że Tomasz, jak każdy myśliciel, był produktem swojego czasu. Jego zrozumienie kobiet i ich roli w społeczeństwie było głęboko zakorzenione w średniowiecznym kontekście, w którym żył. W tym czasie dominowały patriarchalne struktury społeczne i Tomasz, mimo swojej genialności, nie był od nich wolny.
Rola Kobiety według Tomasza z Akwinu
Kobieta w Małżeństwie
Według Tomasza z Akwinu, kobieta była stworzona przez Boga jako towarzyszka dla mężczyzny. Jego interpretacja biblijnej historii stworzenia (Księga Rodzaju) podkreślała, że kobieta została stworzona z żebra Adama, co symbolizowało równość i wspólnotę między mężczyzną a kobietą.
Jednocześnie, Tomasz podkreślał, że w małżeństwie mężczyzna jest głową kobiety, odzwierciedlając tradycyjne rozumienie relacji między płciami. Niemniej jednak, podkreślał, że mężczyzna i kobieta są równymi partnerami w dążeniu do zbawienia i że mężczyzna ma obowiązek szanować i chronić swoją żonę.
Kobieta w Kościele
Tomasz z Akwinu nie popierał koncepcji kapłaństwa kobiet. Jego argumenty wynikały zarówno z tradycji (kobiety nie były kapłanami w czasach Nowego Testamentu), jak i z teologicznego zrozumienia sakramentu święceń. Uważał, że kapłan, jako „alter Christus” (inny Chrystus), musi być mężczyzną, tak jak Chrystus był mężczyzną. To stanowisko jest nadal utrzymywane przez Kościół katolicki.
Kobietom Przyznane Cnoty według Tomasza
Wierność
Według Tomasza z Akwinu, jedną z najważniejszych cnót, które kobieta może posiadać, jest wierność. Tomasz argumentował, że kobieta powinna być wierna swojemu mężowi, ale równie ważne jest, aby mężczyzna był wierny swojej żonie. Wierność ta nie dotyczy tylko sfery seksualnej, ale obejmuje również lojalność, szacunek i miłość.
Cierpliwość
Tomasz z Akwinu widział w kobietach naturalną skłonność do cierpliwości. Uważał, że cierpliwość jest kluczową cnotą, która pomaga kobietom radzić sobie z trudnościami życia codziennego. Cierpliwość, według Tomasza, była również ważna w kontekście małżeństwa, gdzie wymagała od kobiety wytrwałości wobec trudności.
Mądrość
Choć Tomasz z Akwinu nie uważał, że kobiety są biologicznie predysponowane do bycia mądrzejszymi niż mężczyźni, to jednak doceniał ich zdolność do zdobywania mądrości. Podkreślał, że kobiety mogą i powinny dążyć do mądrości, zwłaszcza w kontekście prowadzenia domu i wychowywania dzieci.
Podsumowanie
Tomasz z Akwinu, choć był dziełem swojego czasu i kultury, miał wiele do powiedzenia na temat kobiet. Jego podejście było złożone i niejednoznaczne – z jednej strony uznawał kobiety za nieco „niepełne” w porównaniu do mężczyzn, z drugiej strony podkreślał ich cnoty i rolę w społeczeństwie.
Ważne jest, aby pamiętać, że Tomasz z Akwinu, jak każdy teolog, interpretował nauki biblijne w kontekście swojego czasu i kultury. Jego poglądy na kobiety były zgodne z dominującymi wówczas normami społecznymi i naukowymi.
Dzisiejsi czytelnicy mogą znaleźć niektóre z jego poglądów kontrowersyjnymi lub przestarzałymi. Niemniej jednak, jego myśl ma nadal wpływ na współczesne rozumienie roli kobiet w Kościele katolickim, a jego podejście do cnót może służyć jako punkt wyjścia do refleksji na temat cnot moralnych, zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet.
Kobieta jako Nauczycielka
Tomasz z Akwinu, mimo swojego tradycyjnego podejścia do roli kobiety, uznawał, że kobiety mogą pełnić rolę nauczycielek. To stanowisko było dość nowatorskie na jego czas, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że kobiety w średniowieczu rzadko pełniły publiczne role nauczycielskie. Mimo to, Tomasz uważał, że kobiety mają naturalną zdolność do nauczania innych, szczególnie dzieci, i powinny być zachęcane do korzystania z tej zdolności.
Tomasza Zrozumienie Równości
Chociaż Tomasz z Akwinu uznawał istnienie biologicznych i społecznych różnic między mężczyznami a kobietami, to jednak podkreślał, że obie płcie są równo ważne dla Boga. Jego podejście do równości płci bywało często niezrozumiane lub źle interpretowane.
Według Tomasza, równość między mężczyznami a kobietami nie polega na identyczności, ale na komplementarności. Mężczyźni i kobiety mają różne role do spełnienia w społeczeństwie i w Kościele, ale żadna z tych ról nie jest ważniejsza od drugiej. Każda płeć ma swoje unikalne dary i talenty, które powinny być wykorzystane do budowania Królestwa Bożego.
Wnioski
Święty Tomasz z Akwinu jest jednym z najważniejszych filozofów i teologów w historii Kościoła. Jego nauki na temat kobiet, choć kontrowersyjne dla współczesnych czytelników, nadal mają duży wpływ na naukę Kościoła katolickiego.
Poglądy Tomasza na kobiety były złożone i wielowymiarowe. Z jednej strony, podkreślał tradycyjną rolę kobiety jako żony i matki. Z drugiej strony, uznawał, że kobiety mają wiele do zaoferowania społeczeństwu, w tym zdolność do nauczania i zdobywania mądrości.
Jego nauki na temat kobiet muszą być interpretowane w kontekście jego czasu i kultury. Pomimo pewnych ograniczeń, jego myśl nadal może służyć jako źródło refleksji na temat roli kobiet w Kościele i społeczeństwie.
